Sosiáladorvui válmmaštallojit máŋggat nuppástusat jahkái 2025
Kela ovdduid meriide ja eavttuide leat boahtimin boahtte jage máŋggat nuppástusat. Muhtin nuppástusat leat jo dohkkehuvvon riikkabeivviin, muhto stuorámus oassi láhkanuppástusain boahtá riikkabeivviid gieđahallamii čavčča áigge.
Kela muitala nuppástusain áššehasaide aktiivvalaččat olles čavčča áigge. Dás leat ovdanbukton dálá dieđut sierra ovdduid nuppástusain, mat leat jo dohkkehuvvon dahje plánejuvvon.
Sosiáladorvvu nuppástusaid birra lea linnjejuvvon ráđđehusprográmmas ja ráđđehusa bušeahttačoahkkimis čakčamánu álggus. Ministeriijat válmmaštallet ráđđehusa evttohusaid, ja das maŋŋá dat gieđahallojit riikkabeivviin. Kela bargun lea ollašuhttit riikkabeivviid dohkkehan láhkanuppástusaid.
Plána vuolde lea, ahte dálkkasgoluid álgoiežasvástu bajiduvvo 50 euros 70 euroi. Dan lassin álgoiežasvástu čadnošii álbmotealáhatindeksii (suomagillii) nu, ahte álgoiežasvástu bajiduvvošii dás duohko jahkásaččat.
Dálkkasgoluid jahkeiežasvástu elege dálkkasgáhttu (dál 626,94 euro kaleandarjagis) bajiduvvo álbmotealáhatindeavssa mielde.
Priváhta buohccedikšuma goluin máksojuvvon Kela buhtadusaide válmmaštallojit bajideamit. Priváhta vuođđodoaktára vuostáiváldinfitnamis máksojuvvon Kela-buhtadus stuorošii 30 euros 50 euroi. Kela-buhtadusa oaččošii maiddái spesiáladoavtterfitnamis, jos lea sáddenbávir vuođđodoaktáris. Čalbmedoaktára, gynekologa dahje psykiatra vuostáiváldimii ii dárbbašivčče sáddenbáhpára. Sagahusdivššut ja fysioterapiija leat máhccamin Kela-buhtadusa ollái jagi 2025.
Dan lassin plána vuolde lea, ahte rievdaduvvojit buohcanbeaiveruđa rehkenastinvuođustusat. Rehkenastinvuođustusaid nuppástus geahpedivčče sihke persovdna- ja bargoaddiáššehassii máksojuvvon buohcanbeaiveruđa meari erenomážit bajit boahtoluohkáin. Rehkenastinvuođustusaid nuppástus váikkuhivčče maiddái oassebuohcanbeaiveruhtii, veajuiduhttinruhtii ja luobahanbeaiveruhtii.
Kela máksin ealáhagat (álbmotealáhat, dáhkádusealáhat), doaibmaváttogiiddoarjagat ja soahtelasit bajiduvvojit jagi álggus nugo dábálaččat álbmotealáhatindeavssa mielde. Bajideami sturrodat čielgá 14.10.2024, go Kela nanne, mii lea álbmotealáhatindeaksa (suomagillii) 1.1.2025 rájes.
Plána vuolde lea, ahte heaittihuvvo Kela máksin boaresvuođa- ja bargonávccahisvuođaealáhagaid máksin EU-riikkaide, Eta-riikkaide, Sveicii ja Stuorra-Británniai jagi 2025. Nuppástus ii guoskkašii bearašealáhagaid, mánnábajádusa ja soahtelasi máksima, iige dat váikkut bargoealáhagaid máksimii.
Plána vuolde lea maiddái, ahte čavgejuvvo opmodaga ja boađuid váikkuhus ealáhatoažžu ássandoarjaga mearrái. Ráđđehusa evttohushápmosis árvvoštallo, ahte ealáhatoažžu ássandoarjja uhccu gaskamearálaččat 15 €/mb sullii 200 000 doarjjaoažžus.
Liggen-, čáhce- ja ortnegisdoallangoluide dahje ássangoluid eanemusmeriide, mat vuhtiiváldojit ealáhatoažžu ássandoarjagis, eai boađe bajideamit jagi 2025. Mearit bissot seammán go jagi 2023 ja 2024.
Riikkabeaivvit leat jo mearridan, ahte 1.1.2025 rájes almmolaš ássandoarjaga ii sáhte šat oažžut oamastusvistti ássangoluide, dego buhtadusaide, dálu dikšungoluide ja visteloana reanttuide.
Lassin plána vuolde lea, ahte jagi 2025 almmolaš ássandoarjagis váldojuvvo atnui dállodoalu guoski opmodatrádjá. Dát dárkkuha, ahte almmolaš ássandoarjaga mearrái váikkuhivčče dállodoalu opmodat, dego seasttut, giddodagat, visteossosat ja vuovdeopmodat. Opmodahkan eai goittotge vuhtiiváldošii ovdamearkan geassebarta, mii lea iežas anus, ossodat juogetkeahtes jápminbeasis dahje seasttut, mat leat ASP-konttus.
Válmmaštallama vuolde maiddái lea nuppástus gieldajoavkkuide, maid vuođul rehkenastojit eanemusássangolut, mat dohkkehuvvojit almmolaš ássandoarjagis. Kajaani, Kouvola, Lappeenranta, Mikkeli, Pori ja Vaasa sirdojuvvošedje gieldajoavkkus II gieldajovkui III. Nuppástus geahpedivčče doarjaga, mii dáid gielddain máksojuvvo.
Plána vuolde lea maiddái, ahte váldojuvvojit eret stuđeanttat almmolaš ássandoarjaga oktavuođas ja dasto máhcahuvvo geavahussii stuđeanttaid ássanlassi jo boahtte jagi borgemánus. Stuđeanttat, geain lea bearaš, bázášedje goittotge almmolaš ássandoarjaga ollái. Dál almmolaš ássandoarjaga oažžu dállodoaluin sullii 40 % leat stuđeanttat.
Bargomárkandoarjaga ja vuođđobeaiveruđa mearri lea boahtte jagi 37,21 €/bv elege seamma go jagiid 2023 ja 2024 áigge. Riikkabeaivvit mearridedje mannan čavčča, ahte bargguhisvuođadoarjagiidda ii dahkkojuvvo bajideapmi álbmotealáhatindeavssa (suomagillii) mielde jagiid 2024–2027.
Plána vuolde lea, ahte barggolašvuođa ovddideaddji bálvalusa áiggis ii šat boahtte jagi máksojuvvo bajiduvvon bargguhisvuođadoarjja. Dál bargguhisvuođadoarjaga sáhttá máksit nu, ahte lea bajiduvvon dan áiggis, go bargguhis olmmoš oassálastá bálvalusaide, mat ovddidit barggu oažžuma. Bargomárkandoarjaga, vuođđobeaiveruđa ja dienasbeaiveruđa bajádusoassi lea 5,29 €/bv (gaskamearálaččat 111 €/mb).
Geahpádus plánejuvvo maiddái vánhemiid luhtte ássi olbmo bargomárkandoarjagii. Dál bargomárkandoarjja lea sáhttán geahppánit beallái, jos vánhemiid boađut mannet badjel dihto boahtorájá. Jagi 2025 submi sáhtášii geahppánit eanet nu, ahte submi livčče goalmmátoassi dievas doarjaga mearis.
Vuođđoáigáiboahtodoarjagis vuođđooasi mearit bajiduvvojit álbmotealáhatindeavssa (suomagillii) mielde 1.1.2025 rájes. Indeaksabajideami sturrodat čielgá 14.10.2024, go Kela nanne, mii lea álbmotealáhatindeaksa 1.1.2025 rájes.
Plána vuolde lea, ahte smávva boađuid oažžut sáhtášedje oažžut áigáiboahtodoarjaga maiddái badjelmearálaš borramušgoluide, mat bohtet keliakias. Dáid borramušgoluid sáhtášii vuhtiiváldit áigáiboahtodoarjagis 25 €/mb. Submi guoskkašii keliakia buohcci juohke bearašlahtu, gii lea deavdán 16 jagi.
Plána vuolde lea, ahte sirdojuvvojit stuđeanttat almmolaš ássandoarjaga oažžuin oahppodoarjaga ássanlasi oažžun 1.8.2025. Dát dárkkuhivčče máhccama ovddit geavadii. Ássanlassi livčče boahttevuođas eanemustá 216 €/mb, 248 €/mb dahje 296 €/mb dan mielde, man gielddas stuđeanta ássá.
Oahpporuhtii ii leat boahtimin indeaksabajideapmi, muhto mearri bissu seammán go jagiid 2023 ja 2024 áigge.
Lassin plána vuolde lea ráddjet skuvlamátkedoarjjavuoigatvuođa dušše daid stuđeanttaide, geat leat vuoigadahtton nuppi dási nuvttá skuvlemii. Nuppástus boađášii fápmui 1.8.2025.
Plána vuolde lea, ahte bajiduvvo álbmotealáhaga, veajuiduhttinruđa (maiddái nuora veajuiduhttinruđa), buohcanbeaiveruđa, dáhkádusealáhaga ja doaibmaváttogiiddoarjaga vuolleahkerádjá 16 jagis 18 jahkái. Boahttevuođas bargonávccahisvuođaealáhaga dahje veajuiduhttindoarjaga sáhtášii oažžut áramustá 18-jahkásažžan. Nuppástus ii váikkuhivčče doarjaga jo oažžu nuorra olbmui, muhto dat guoskkašii jagi 2009 ja das maŋŋá riegádan nuoraid.
Nuora ámmátlaš veajuiduhttima lea dárkkuhus čuozihit ovddibu čavgadabbot nuoraide, geat leat stuđerema ja bargoeallima olggobealde dahje muđui ravgásanvára vuolde. Veajuiduhttima mieđiheapmi ii liikká dás duohkoge eaktudivčče buozalmas- dahje váddodiagnosa.
Nuora ámmátlaš veajuiduhttima válbmenbálvalusaide (Nuotti-válbmen) oassálastin ii šat boahttevuođas dábálaččat vuoigadahtášii veajuiduhttinruhtii.
Mánáidruđaide eai leat boahtimin bajideamit jagi 2025.
Vánhemiidbeaiveruđaid uhcimusmeriide ja mánáiddikšuma doarjagiidda dahje daid boahtorájáide ii leat boahtimin jagi álggus indeaksabajideapmi, muhto doarjagiid mearit bissot seammán go jagiid 2023 ja 2024 áigge.
Ealihandoarjagii ja ealihanveahkkái boahtá bajideapmi eallingolloindeavssa mielde 1.1.2025 rájes.
Kela muitala nuppástusain kela.fi-siidduin, go válmmaštallan ovdána. Go ráđđehusa evttohus addojuvvo riikkabeivviid gieđahallamii, almmustahttit das kela.fis artihkkala suoma-, ruoŧa- ja eaŋgalsgillii. Go nuppástus lea nannejuvvon, almmustahttit dieđáhusa. Buot artihkalat ja dieđáhusat nuppástusain čohkkejuvvojit kela.fi/muutokset -siidui (suomagillii).
Jahkemolsašumis nuppástusat beaividuvvojit Kela neahttasiidduide suoma-, ruoŧa- ja eaŋgalsgillii ja maiddái čielga-, sáme- ja seavagillii. Jagi 2024 álggus almmustahtiimet čielgagielat brošyraid áššehasaid ja bargoguimmiid geavahussii.