Nääiʹt Kela ouddõõzz mottje eeʹjjest 2024
Tän eeʹjj lääʹǩǩmuttâz poʹhtte Kela õuddõõzzi mieʹrid da määinaid takai jäänab muttsid. Takai jälstemtuärjjõõzzid da reâuǥteʹmesvuõtt-tuärjjõõzzid čuõppât da määŋgai tuärjjõõzzi mieʹrr lij nuʹt säärneeʹl jiõŋŋuum teeimja tässa. Jeältõõǥǥid, lääʹmesvuõtt-tuärjjõõzzid da piʹrǧǧeemtuärjjõʹsse puätt normaal indeʹksspââjõs. Tääʹrǩest tääiǥ, mõõnn nalla tuʹst tuärjjõõzz mottje.
Jeältõkneeʹǩǩ. Meerjeältõʹǩǩe, staanjeältõʹǩǩe da jeältõõǥǥ vuäǯǯai håiddtuärjjõʹsse puätt 5,9 % indeʹksspââjõs. Tiudd meerjeältõk jiõččines jälsteeja lij taʹnni 775,70 e/mp da staanjeältõk 976,59 e/mp. Tääʹrǩstep äʹššniiʹǩǩi jeältõõǥǥi da håiddtuärjjõõzzi mieʹrid jeeʹrab ooccmõõžžtaa. Jeältõkvuäǯǯai jälstemtuärjjõõzzâst lokku valddum jälstem-mâânaid ij šõõdd pââjõs, tõk pâʹšše seämma tääʹzzest ko teimma indeʹkssjiõŋŋeem diõtt.
Puõccma kuulli tuärjjõõzz. Taalkâskoolai eeʹǩǩjiõččvasttõs ns. taalkâslaakk šorran 626,94 eeuʹr räjja. Privattdåhttar åʹrnn vuâsttaväʹlddmest jeällmõõžž, psykiaatr uʹvddem hååid da pääʹnndåhttar tuejjeem njääʹlm tuʹtǩǩummuž koolain mahssum Kela-koʹrvvõõzz puõʒʒâlmpeiʹvvtieʹǧǧ ooʹccmõsmieʹrr pââšš seämma tääʹzzest ko teimma, tõt lij 31,99 e/pv.
Päʹrnnpiârri. Eeʹjj aalǥâst päärnažlââʹzz õhttuhuõlteeipââjõs šorran 5 eeuʹrin da päärnažlõõʹzzid puätt pââjõs piârrjid, koin päärna lie nellj leʹbe jäänab. Lââʹssen mättʼtõõttâmtieʹǧǧ huõlteeipââjõs šorran 20 eeuʹrin. Njuhččmannust vuâlla 3-âkksa päärna päärnažlââʹzz pââʹjeet 26 eeuʹrin. Vuâlla 16-âkksa lääʹmesvuõtt-tuärjjõʹsse puätt 5,9 % indeʹksspââjõs. Puärrsipeiʹvvtieʹǧǧi ooʹccmõsmieʹrid da päärnaihååid tuärjjõõzzid ij puäʹđ pââjõs indeʹkssjiõŋŋeem diõtt. Jeäʹltemtuärjjõõzz da jeäʹltemvieʹǩǩ pââʹjeet 4,84 proseeʹnt. Jeäʹltemveäʹǩǩvieʹlj mähsspeästtmõõžž puåđraajj še šorran. Reâuǥteʹmesvuõtt-tuärjjõõzzid mahssum päʹrnnpââjõs occan eeʹjj aalǥâst da poott obbnes njuhččmannust. Kelaaʹje nårrjam jeäʹltemveäʹǩǩvieʹlj ij tõn mâŋŋa vueiʹt vuäʹneed reâuǥteʹmesvuõtt-tuärjjõõzz päʹrnnpââjõõzzivuiʹm.
Mättʼtõõtti. Mättʼtõõttâmtieʹǧǧ meärra ij puäʹđ pââjõs indeʹkssjiõŋŋeem diõtt. Mättlääin riikkstaan meäʹr šorrne 1.8. ääʹljeeʹl da lääin vuäitt kaggâd tääuʹjben. Õllškooulmättʼtõõttji tiõrvâsvuõtthåiddmääus mieʹrrpeeiʹv serddje. Ǩeâđđa ođđ mieʹrrpeiʹvv lij 15.3. da čâhčča 15.11. Tiõrvâsvuõtthåiddmääus mieʹrr pââšš seämma tääʹzzest ko teimma, tõt lij 36,80 euʹrred lookkâmpââʹjest.
Reâuǥteʹmes oummu. Reâuggmarkkântuärjjõõzz da vuâđđpeiʹvvtieʹǧǧ mieʹrr lij seämma ko teimma 37,21 e/pv. Reâuǥteʹmesvuõttääiʹj ääʹljeen jiõččvaʹstteemäiʹǧǧ kokkan 5 peeiʹvest 7 peivva. Pâʹjjel 2 neäʹttel piʹštti tiuddäiʹǧǧreâuǥ vuâđald mahssum lueʹmmkoʹrvvõs serdd tuärjjõsvuõiggâdvuõđ älggmõõžž. Tiânnsi 300 eeuʹr suõjjvueʹss poott njuhččmannust. 2.9. ääʹljeeʹl reâuǥaståårram-määin teâuddjummša õõlǥtet 12 määnpââʹjjed. Lââʹssen reâuǥaståårram-määin nuʹtt säärneeʹl euʹrrââʹstet, kååʹtt miârkkšââvv što tõn nårrjummuš vuâđđââvv kaʹlndarmäänpââʹj äiʹǧǧen mahssum pääʹlǩ meärra. Halltõs valmštââll reâuǥteʹmesvuõtt-tuärjjõõzzid še jeeʹres muttsid, kookk puäʹtte parlameeʹnt ǩiõttʼtõõllma taʹnni ǩeâđđa da tõi lij mieʹrren pueʹtted viõʹǩǩe čõhččmannust.
Takai jälstemtuärjjõs. Tuärjjõõzz määinaid puäʹtte njuhččmannust määŋg muttâz, kookk ǩieʹppee tuärjjõõzz meäʹr. Vuâđđjiõččvasttummuš šorran 42 proseeʹntest 50 prosentta, da tuärjjõõzz koʹrvveemproseʹntt occan 80 proseeʹntest 70 prosentta. Muttâz vaaikte poorrâmkååʹdd jälstemtuärjjõʹsse, ko tuärjjõõzz tääʹrǩstet puõʹtti vuâra leʹbe ko tuärjjõõzz ooʒʒât njuhččmannust ääʹljeeʹl poorrâmkådda, kååʹtt ij veâl vuäǯǯ jälstemtuärjjõõzz. Takai jälstemtuärjjõõzz mähssmõš vuäʹmstemazlmid poott 1.1.2025.
Piʹrǧǧeemtuärjjõs. Vuâđđvueʹzz mieʹrr šorran 5,9 %. Päärnai vuâđđvueʹzz kuuitâǥ occne, ko tõid teimma eeǥǥas rajjum 10 % pââjõs ij leäkku teänab viõǥǥâst. Njuhččmannust viõʹǩǩe puõʹtti lääʹǩǩmuuttâs čåugg tõn, mâid looǥǥât jeeʹrab vuâđđan priimmâd poorrâmkååʹdd jäänmõsmeäʹr šuurbid jälstemkoolaid piʹrǧǧeemtuärjjõõzz vuäǯǯja.
Looǥǥ lââʹzz