Irâtteijee torjuuh
Irâtteijee puáhtá finniđ Kelast siämmáid torjuid ko pargee. Irâtteijee puáhtá finniđ meid sajanmáávsu tast, ete sun uárnee olssis pargotiervâsvuođâhuolâttâs.
Kela máksá irâtteijei torjuu YEL- tâi MYEL-pargopuáđu vuáđuld
Jis tun lah irâtteijee já finniih pargostâd tuárvi puáđuid, te tun koolgah väldiđ iäláttâhtáhádâs.
- YEL-táhádâs kalga väldiđ, jis YEL-pargopuáttud láá paijeel 9 010,28 eurod ivveest.
- MYEL-táhádâs kalga väldiđ, jis MYEL-pargopuáttud láá paijeel 4 505,14 eurod ivveest.
Irâtteijee árvuštâl jieš, ete mii lii suu pargo árvu ruttân. Taat kočoduvvoo YEL- tâi MYEL-pargopuáttun. Kela máksá irâtteijei maaŋgâid torjuid YEL- tâi MYEL-pargopuáđu vuáđuld. Toos vuáđuduveh ovdâmerkkân čuávjumruttâ, vaanhimijruttâ já puoccâmpeiviruttâ.
Luuvâ lase irâtteijee iäláttâhtáhádâsâin.
Kuás irâtteijee puáhtá finniđ Kela pargottesvuotâtorjuu?
Irâtteijee puáhtá finniđ Kelast pargottesvuotâtorjuu, jis irâttâstoimâ lii nuuhâm. Pargottesvuotâtorjuu puáhtá finniđ meid talle, jis irâttâstoimâ lii uálgitoimâlâš.
Jis algâttah irâttâstooimâ pargottemmin, te Kela máksá tunjin pargottesvuotâtorjuu 4 mánuppaje ääigi. Pargottesvuotâtorjuu meeri lii kiddâ tast, ete mon ennuv tun finniih irâttâsâstâd puáđuid.
Ko tun lah finnim pargottesvuotâtorjuu 4 mánuppaje, te PI-toimâttâh totká, ete lah-uv tun váldutoimâlâš vâi uálgitoimâlâš irâtteijee. Váldutoimâlâš irâtteijee kiävttá irâttâstooimân nuuvt ennuv ääigi, ete sun ij paste porgâđ eres pargo. Uálgitoimâlâš irâtteijee kiävttá irâttâstooimân ucceeb ääigi já puáhtá väldiđ vuástá meid nube pargo. Jis tuu irâttâstoimâ lii uálgitoimâlâš, te Kela puáhtá mäksiđ heiviittâllum pargottesvuotâtorjuu. Heiviittâllum pargottesvuotâtoorjâ lii ucceeb ko táválâš pargottesvuotâtoorjâ. Váldutoimâlâš irâtteijee ij pyevti finniđ pargottesvuotâtorjuu.
Kela mäksim pargottesvuotâtorjuuh láá vuáđupeiviruttâ já pargomarkkântoorjâ. Tun puávtáh finniđ vuáđupeiviruuđâ tuš, jis tun lah porgâm irâtteijen tuárvi kuhháá. Toos lasseen YEL- tâi MYEL-pargopuáđuh kalgeh leđe tuárvi stuárráh. Pargomarkkântorjuu tun puávtáh finniđ, veikâ jieh liččii tolebáá porgâm pargoid.
Luuvâ lase pargottesvuotâtorjuin.
Irâtteijee pargotiervâsvuođâhuolâttâs
Irâtteijee puáhtá huolâttiđ tiervâsvuođâstis tienuuvt, ete hááhá pargotiervâsvuođâhuolâttâs. Pargotiervâsvuođâhuolâttâs uáivild tiervâsvuotâpalvâlusâid, moh išedeh vaijeeđ pargoost. Pargotiervâsvuođâhuolâttâs puáhtá haahâđ priivaat tiervâsvuotâirâttâsâin.
Kela sajanmáksá irâtteijei pargotiervâsvuođâhuolâttâs koloin enâmustáá 50 %:d tâi 60 %:d ađai suulân pele. Sajanmáávsu meeri lii kiddâ tast, moh palvâlusâid siskálduveh sopâmušân, mon tun toovah pargotiervâsvuođâhuolâttâssáin.
Jis irâtteijee puáccáá
Jis tun puáccááh, te uusâ Kelast puoccâmpeiviruuđâ tâi uásipuoccâmpeiviruuđâ. Peiviruuđâ meeri vuáđuduvá YEL- tâi MYEL-pargopuátun. Luuvâ lase puoccâmpeiviruuđâst já uásipuoccâmpeiviruuđâst.
Jis tuu puácuvuotâ juátkoo jiehke innig paste finniđ puoccâmpeiviruuđâ, te tun puávtáh finniđ pargonavcâttesvuotâiäláttuv. Luuvâ lase pargonavcâttesvuotâiäláttuvâst.
Jis tun tarbâšah vajodittem, te tun puávtáh uásálistiđ áámmátlii vajoditmân. Tom uárnejeh pargoiäláttâhlájádâsah. Luuvâ lase áámmátlii vajoditmist (tyoelake.fi, suomâkielân).
Tust puáhtá meid leđe máhđulâšvuotâ uásálistiđ Kela ornim vajoditmáid. Ovdâmerkkân Kiila-vajodittem heivee meid irâtteijeid. Ton mittomeeri lii išediđ vaijeeđ pargoost. Luuvâ lase Kela ornim vajoditmijn já Kiila-vajoditmist (suomâkielân).
Sämikielâlâš puáhtá nuuvt haalijddijn finniđ tulkkum Kela ornim puoh vajoditmáid.
Jis irâtteijest láá uccâ puáđuh
Jis tust láá uccâ puáđuh, te tun puávtáh uuccâđ Kelast almos aassâmtorjuu já áigápuátutorjuu. Almos aassâmtoorjâ iššeed aassâmkoloi mäksimist. Áigápuátutorjuu tun puávtáh finniđ, jis tuu puáđuh já tuávááh iä kuittâg pijssáá velttidmettum koloid tego purrâmušân já asâmân.
Jis irâtteijee ocá áigápuátutorjuu, te Kela seelvât ovdil torjuu mäksim, ete lii-uv irâttâstoimâ kannatteijee.
Torjuid pyehtih vaiguttiđ jieijâd puáđui lasseen meid siämmáá visteest ässee eres ulmui puáđuh.
Luuvâ lase aassâmtorjust já áigápuátutorjust irâtteijeid (suomâkielân).
Pärnipeerâ finnee torjuu čuávjum já päärni tipšo ááigán
Jis tun finniih päärni, te tun puávtáh finniđ vaanhimijpeiviruuđâid ađai čuávjumruuđâ, sierânâsčuávjumruuđâ tâi vaanhimijruuđâ. Tâi meeri vuáđuduvá YEL- tâi MYEL-pargopuátun.
Vaanhimijpeiviruuđâi maŋa tun puávtáh finniđ pärnitipšo torjuid.
Luuvâ lase vaanhimijpeiviruuđâin já pärnitipšo torjuin.
Irâtteijee puáhtá finniđ iäláttuv pargoiäláttâhlájádâsâst já Kelast
Irâtteijee huolât jieš iäláttuvâst, maid sun maŋeláá finnee. Iäláttuv finnim várás irâtteijee kalga mäksiđ YEL- tâi MYEL-iäláttâhtáhádâs.
Tun puávtáh uuccâđ iäláttuv, ko tun lah iäláttâhahasâš. Uusâ pargoiäláttuv ton pargoiäláttâhlájádâsâst, mast tust lii lamaš YEL- tâi MYEL-iäláttâhtáhádâs. Jis tuu pargoiäláttâh páácá uccen tâi tun jieh finnii tom ollágin, te tun puávtáh finniđ Kelast aalmugiäláttuv.
Tun puávtáh motomijn tiilijn pääččiđ iäláttâhân jo ovdil tuođâlii iäláttâhave. Talle tun puávtáh finniđ toledum puárásijiäláttuv tâi pargonavcâttesvuotâiäláttuv.
Luuvâ lase iäláttuvâin, maid Kela máksá.