Mättläinn
Ǥu mättʼtõõđak, vuäitak väʹldded še mättlääin baaŋkâst. Määusak lääin mååust, ǥu määttad lie puuttâm.
Vuäitak vuäǯǯad mättlainnu riikktäʹǩǩõõzz, jõs vuäǯǯak mätt-tieʹǧǧ leʹbe vuõrâsoummiškooultemtuärjjõõzz.
Riikktäʹǩǩõs miârkkšââvv, što Kela mähss lääin mååust baʹŋǩǩe, jõs jiõk jiõčč pââʹst mäʹhssed tõn. Kela kuuitâǥ peʹrrai lääin tuʹst mâʹŋŋlakast mååust.
Ooʒʒ mättlääin riikktäʹǩǩõõzz Kelast. Vuäitak ooccâd tõn seämmast, ǥu ooʒʒak mätt-tuärjjõõzz.
Ǥu Kela lij miõttâm tuʹnne mättlääin riikktäʹǩǩõõzz, vuäitak jiõčč vaʹlljeed, koon baaŋkâst ooʒʒak mättlääin. Ton õõlǥak jiõčč saǥstõõllâd lääin da tõn määinai pirr, mâʹte koorǥ da mååustmäʹhssem pirr.
Jõs leäk 18–19-ekksaž da jälstak puärrsi åʹrnn, vuäitak vuäǯǯad mättlääin riikktäʹǩǩõõzz. Vuäǯǯak täʹǩǩõõzz, håʹt-i jiõk vuäǯǯ mätt-tieʹǧǧ. Jiõččines jälsteei vuâlla 17-ekksaž vuäitt še vuäǯǯad mättlääin riikktäʹǩǩõõzz, jõs suu puärrsin lie uuʹcces puåtti.
Jõs leäk vuâlla 18-eeʹǩǩed, vuäǯǯak lääin 400 euʹrred määnpââʹjest. Taarbšak puärrsi miâsttmõõžž mättlääin kaggmõʹšše. Jõs leäk uuʹccmõsân 18-ekksaž, vuäǯǯak mättlääin 850 euʹrred määnpââʹjest.
Jõs mättʼtõõđak ålggjânnmin vuäǯǯak mättlääin 1 000 euʹrred määnpââʹjest.
Mieʹrrääk jiõčč, kaaggak-a lääin da mõõn jiânnai lääin kaaggak õhttân vuâra.
Mättlääin koorǥid lââʹzztet läinnsuʹmme tõn ääiʹj, ǥu vuäǯǯak mätt-tuärjjõõzz. Ǥu jiõk teänab vuäǯǯ mätt-tuärjjõõzz, vuäǯǯak baaŋkâst laask koorgi da lääin mäʹhssem diõtt.
Looǥǥ lââʹzz mättlääin riikkstaanmõõžž ooccmest (lääddas).
Mättläinnpueʹrõs
Kela vuäitt mäʹhssed vueʹzz mättläinstad, jõs čõõđtak õllškooultuʹtǩǩõõzz mieʹrrääiʹjest. Tõn kååččat mättläinnpueʹrõssân.
Mättläinnpueʹrõs lij 40 proseeʹnt tõn mättlääin meäʹrest, kååʹtt mâânn pâʹjjel 2 500 eeuʹrest. Mättläinnpueʹrõõzzâst lij jäänmõsmieʹrr. Jäänmõsmieʹrr lij ǩidd tõʹst, mõõn veiddsõs tuʹtǩǩõõzz leäk čõõđtam.
Vuäitak vuäǯǯad mättläinnpueʹrõõzz, jõs puk täk määin teâuddje:
- Leäk alttääm vuõssmõs õllškooulmäättääd 1.8.2014 leʹbe tõn mâŋŋa.
- Čõõđtak tuʹtǩǩõõzz mieʹrrääiʹjest.
- Tuʹst lij mättläinn pâʹjjel 2 500 euʹrred.
Jõs jiõk čõõđât tuʹtǩǩõõzz mieʹrrääiʹjest, vuäitak kuuitâǥ vuäǯǯad mättläinnpueʹrõõzz, jõs tuu määtt lie njuässam primmsallaš määin diõtt.
Primmsallaš mäinn lij ouddmiârkkân puâccjummuš, leša tåʹlǩ jõs leäk vuäǯǯam puõʒʒâlmpeiʹvvtieʹǧǧ. Primmsallaš mäinn lij še ouddmiârkkân päärna vuäǯǯmõš, leša tåʹlǩ jõs leäk vuäǯǯam puärrsipeiʹvvtieʹǧǧ.
Takainalla mättläinnpueʹrõõzz ij taarbâž ooccâd. Kela vuõlttad tõʹst tuʹnne tuʹmmstõõǥǥ, ǥu leäk valmštõõvvâm õllškooulâst.
Mättläinnpueʹrõõzz feʹrttai kuuitâǥ ooccâd, jõs haaʹlääk vuäǯǯad tõn universiteeʹttest čõõđtum vueʹllǥab õllškooultuʹtǩǩõõzz mâŋŋa.
Jõs leäk čõõđtam tuʹtǩǩõõzz ålggjânnam õllškooulâst, iʹlmmet tõʹst Kelaaʹje.
Korggveäʹǩǩvuõtt
Jõs leäk jõskkâm määttääd da tuu puåtti lie occka da tuʹst lij mättläinn, vuäitak ooccâd Kelast korggveäʹǩǩvuõđ. Teʹl Kela mähss mättlääinad koorǥid. Tuʹst ij taarbâž mäʹhssed tõid Kelaaʹje mååust.