Kela tuärjjõõzz mättʼtõõttja
Kela vuäitt miõttâd mättʼtõõttja mätt-tuärjjõõzz.
Mätt-tuärjjõʹsse koʹlle
- mätt-teäʹǧǧ
- mätt-tieʹǧǧ huõlteeipââjõs
- mätt-tieʹǧǧ mättmateriaal-lââʹss
- mättlääin riikktäʹǩǩõs
- jälstemlââʹss.
Vuäitak vuäǯǯad mättjemtuärjjõõzz jälstemlââʹzz tåʹlǩ, jõs mättʼtõõđak ouddmiârkkân meermättškooulâst leʹbe ålggjânnmin.
Jõs mättʼtõõđak da jälstak Lääʹddjânnmest, vuäitak takainalla vuäǯǯad jälstemtuärjjõõzz.
Jeeʹres Kela mäʹhssem tuärjjõõzz mättʼtõõttja lie ouddmiârkkân
- škooulmäʹtǩǩtuärjjõs
- mättläinnpueʹrõs
- porrmõštuärjjõs.
Ǩii vuäǯǯ mätt-tuärjjõõzz?
Vuäitak ooccâd mätt-tuärjjõõzz, ǥu alttääk määttaid vuâđđškooul mâŋŋa.
Vuäitak vuäǯǯad mätt-tuärjjõõzz, jõs mättʼtõõđak
- lookkjiškooulâst
- ämmtallaš mättstroiʹttlest
- õllškooulâst
- meermättškooulâst.
Vuäitak vuäǯǯad mätt-tuärjjõõzz še vuâđđškoouʹle, jõs spraavak tuʹtǩǩõs-škooultõʹsse valmštõʹtti škooultõõzz leʹbe vuõrâsoummui vuâđđmättʼtõõzz.
Vuõrâslookkjiškooulniiʹǩǩin mätt-tuärjjõõzz vuäiʹtte vuäǯǯad tåʹlǩ tõk, koin lij vuõiggâdvuõtt määusteʹmes škooultõʹsse leʹbe kook sprääʹve õhttuumtuʹtǩǩõõzz. Õhttuumtuʹtǩǩõs miârkkšââvv, što spraavak seämma ääiʹj ämmtallaš vuâđđtuʹtǩǩõõzz da lookkjiškooul.
Jiijjad puåtti da kuäʹss-ne puärrsi puåtti še vuäiʹtte vaaikted mätt-tuärjjõõzz vuäǯǯma.
Jõs puäđak ålggjânnmin Lääʹddjânnma mättʼtõõttâd, jiõk takainalla vueiʹt vuäǯǯad mätt-tuärjjõõzz.
Jõs mättʼtõõđak ålggjânnmin, vuäitak vuäǯǯad mätt-tuärjjõõzz Lääʹddjânnmest. Tuʹst kuuitâǥ âʹlǧǧe leeʹd ouddmiârkkân jälstem leʹbe piârkõskkvuõđi diõtt ǩiiddõs čõnstõõǥǥ Lääʹddjânnma.
Ǩeäʹst lij vuõiggâdvuõtt määusteʹmes škooultõʹsse?
Tuʹst lij vuõiggâdvuõtt määusteʹmes škooultõʹsse, jõs teâudak kuhttuid täid määinaid:
- Leäk spraavâm vuâđđškooul loʹppe eeʹjjest 2021 leʹbe tõn mâŋŋa.
- Leäk šõddâm eeʹjj 2004 leʹbe tõn mâŋŋa.
Puk škooultõõzz jie leäkku määusteeʹm, håʹt teâudčiǩ määinaid. Tääʹrǩest tuu mättstroiʹttlest, lij-a tuu škooultõs määustem.
Ǩii ij vuäǯǯ mätt-tuärjjõõzz?
Jiõk vueiʹt vuäǯǯad mätt-tuärjjõõzz, jõs vuäǯǯak ouddmiârkkân täid tuärjjõõzzid:
- reâuǥteʹmesvuõtt-tuärjjõõzz
- puõʒʒâlmpeiʹvvtieʹǧǧ
- säursmâʹttemtieʹǧǧ määttääd
- jeältõõǥǥ (ij kuõsk piârjeältõõǥǥ)
- vuârtõõllâmluõvâsvuõttkoʹrvvõõzz
- mätt-tuärjjõõzz ålggjânnmin
- vuõrâsoummiškooultemtuärjjõõzz.
Jõs vuäǯǯak vuõrâsoummiškooultemtuärjjõõzz, vuäitak kuuitâǥ vuäǯǯad mättlääin riikktäʹǩǩõõzz.
Jiõk vuäǯǯ mätt-tuärjjõõzz te´l, jõs
- leäk reâuggviõkkškooultõõzzâst
- leäk mättsuåppmõš-škooultõõzzâst
- leäk veäʹrǧǧ- leʹbe siviilkääzzkõõzzâst.
Puâccjummuš
Jõs puâccjak kõõsk määttai, vuäitak pääʹcced puõʒʒâlmluåmmu da ooccâd Kelast puõʒʒâlmpeiʹvvtieʹǧǧ.
Jõs tuʹnne miõđât puõʒʒâlmpeiʹvvtieʹǧǧ, Kela looppat mätt-tuärjjõõzzad automaattlânji.
Looǥǥ lââʹzz Kela puõʒʒâlmpeiʹvvtieʹǧǧest.
Armeija da siviilkääzzkõs
Jiõk vueiʹt vuäǯǯad mätt-tuärjjõõzz armeija leʹbe siviilkääzzkõõzz ääiʹj. Jõs vuäǯǯak mätt-tuärjjõõzz da alttääk armeija leʹbe siviilkääzzkõõzz, iʹlmmet tõʹst Kelaaʹje. Kela looppat mätt-tuärjjõõzzad. Vuäitak ooccâd tuärjjõõzz oʹđđest, ǥu juätkak määttaid.
Vuäitak looppted mätt-tuärjjõõzz da ooccâd tõn oʹđđest MuuKelast.
Mätt-tuärjjõs lookkjiškooulnekka da ämmta mättʼtõõttja
Kela vuäitt miõttâd mätt-tuärjjõõzz lookkjiškooulmäättaid da ämmtallaš škooultõʹsse. Vuõrâsoummilookkjiškooulâst vuäitak vuäǯǯad tuärjjõõzz tåʹlǩ, jõs tuʹst lij vuõiggâdvuõtt määusteʹmes škooultõʹsse leʹbe spraavak õhttuumtuʹtǩǩõõzz.
Vuäitak vuäǯǯad tuärjjõõzz jeeʹres määttaid še, ouddmiârkkân
- määttaid meermättškooulâst leʹbe liikkeemmättškooulâst
- valmštõʹtti škooultõʹsse, ouddmiârkkân TUVA-škooultõʹsse
- vuõrâsoummi vuâđđmättʼtõʹsse.
Vuäǯǯak mätt-tuärjjõõzz mieʹrrääiǥas.
Lookkjiškooulmäättaid tuärjjõõzz miõđât vuõššân kuälmad mättʼtõõttâmeeʹjj loʹppe. Ämmtallaš määttain tuärjjõõzz miõđât määttai veiddsõsvuõđ vaʹstteei ääiǥas.
Jõs määttad juätkkje tõn mâŋŋa, õõlǥak ooccâd tuärjjõõzz lââʹssääiǥas jeäʹrben. Jõs valmštõõvak plaanuum ääiʹjben leʹbe jõõskak määttääd, muuʹšt iʹlmmted ääʹššest Kelaaʹje.
Mätt-tuärjjõs õllškooulmättʼtõõttja
Vuäitak vuäǯǯad mätt-tuärjjõõzz, ǥu spraavak
- õllškooultuʹtǩǩõõzz universiteeʹttest leʹbe ämmatõllškooulâst
- ämmatõllškooulmäättaid valmštõʹtti, jânnmasiʹrddjid jurddum škooultõõzz
- pååđärvvsääʹn leʹbe mättobbvuõđ õllškooultuʹtǩǩõõzz mâŋŋa.
Määttääd veeidasvuõđâst lij ǩidd, mõõn kuuʹǩǩ vuäitak vuäǯǯad mätt-tuärjjõõzz. Õõut lookkâmeeʹjj ääiʹj mätt-tuärjjõõzz määuʹset takainalla 9 määnpââʹjest.
Što vuäitak vuäǯǯad mätt-tuärjjõõzz, määtt âʹlǧǧe ouddned. Kela seuʹrrai määttai ouddnummuž.
Mõõn jiânnai mätt-tuärjjõõzz vuäǯǯ?
Jõs tuʹst jie leäkku päärna, vuäitak vuäǯǯad mätt-tieʹǧǧ da mättlääin jäänmõsân nuʹt 1 129 euʹrred määnpââʹjest. Tän suummâst nuʹt 279 euʹrred lie mätt-tieʹǧǧ da 850 euʹrred lie mättlääin. Jõs tuʹst lie päärna, vuäitak vuäǯǯad mätt-teägga pââjõõzz.
Lââʹssen vuäitak vuäǯǯad takai jälstemtuärjjõõzz.
Vuäitak ärvvtõõllâd laʹsǩǩeem-mašina veäkka, mâʹmmet vuäǯǯak mättʼtõõtti tuärjjõõzzid (lääddas).
Kõõjj lââʹzz mättʼtõõttji da prizoovniiʹǩǩi tuärjjõõzzi pirr kääzzkâʹsttemnââmrest 020 692 209.
